پروستات غده ای است که به صورت طبیعی در قسمت خروجی مثانه قرار گرفته و به اندازه یک گردو می باشد. نقش آن در رابطه با باروری مرد بوده و با ترشح ماده مخصوص باعث توانمند شدن اسپرم های مرد جهت لقاح با تخمک زن و در نتیجه باروری می گردد. یکی از بیماریهای مهم و شایع پروستات سرطان پروستات می باشد.
سرطان پروستات، شایعترین بدخیمی احشایی در مردان و دومین علت مرگ ناشی از سرطان در آنها می باشد. خطر بروز بیماری در طول زندگی حدودا ۶/۱۷% درسفید پوستان بوده و خطر مرگ در طول زندگی ۸/۲ % می باشد. سرطان پروستات ندرتاً در مردان زیر ۵۰ سال تشخیص داده می شود ( کمتر از۱/۰ % کل بیماران ) حداکثر بروز در سن ۷۰ تا ۷۴ سالگی می باشد و ۸۵% موارد بعد از سن۶۵ سالگی تشخیص داده می شود.
از سلولهای غده پروستات مردان، ماده ای به نام PSA ترشح و وارد خون می شود که اصولاً اندازه آن کمتر از ۴ نانوگرم در میلی لیتر می باشد و هر چه اندازه آن به صفر نزدیک تر باشد بهتر است. در سرطان پروستات اندازه PSA در خون رو به افزایش می گذارد و تدریجاً روند صعودی پیدا می کند و از مرز نرمال آن که ۴ نانوگرم در میلی لیتر می باشد، روز به روز و هفته به هفته و ماه به ماه بالا می رود.
هر چه مقدار اندازه آن در خون بیشتر باشد احتمال سرطان پروستات بالا است. دستکاری مجرای پروستات و معاینه انگشتی پروستات و تحریک های جنسی و احتباس ادراری و عفونت می تواند باعث افزایش PSA خون شوند که اغلب در این موارد افزایش به صورت گذرا می باشد و با درمان، پائین می آید.
در ۷۵درصد موارد در سرطان پروستات سطح PSA بالا می رود و در ۲۵ درصد موارد علیرغم سرطان پروستات PSA طبیعی است. در مردان مشکوک به سرطان پروستات باید معاینه مقعدی توسط انگشتان و توسط متخصص جراحی کلیه انجام شود. در سرطان پروستات در معاینه قوام پروستات به صورت سفت و مثل سنگ می باشد
نمونه برداری از پروستات به روش TRUS (هدایت شده از راه مقعد) توسط سونوگرافی، فرایندی جراحی برای برداشتن مقداری از بافت مرکزی پروستات جهت تشخیص یا رد حضور سرطان در آن می باشد.
هر زمان که شک به بدخیمی پروستات وجود داشته باشد ( بالا بودن سطح سرمی PSA یا مشکوک بودن معاینه مقعدی ) برای اثبات آن لازم است نمونه برداری از غده پروستات انجام شود.
توصیه های پیش از نمونه برداری
- داروهای رقیق کننده خون از قبیل آسپرین و پلاویکس بهتر است حداقل ۳ تا ۵ روز قبل با نظر دکتر مربوطه قطع شود.
- عفونت های ادراری باید درمان شود.
روش نمونه برداری از پروستات
بیمار در روی تخت به حالت نیمه نشسته قرار می گیرد و ابتدا مثل کشیدن دندان با استفاده از آمپول بی حس کننده اطراف پروستات را کاملاً با تزریق، بی حس می کنیم و سپس پروب (لوله) مخصوص سونوگرافی را آرام وارد مقعد بیمار کرده و محل و اندازه پروستات را با سونوگرافی مشخص می کنیم و سپس با استفاده سوزن مخصوص نمونه برداری تعداد ۱۲-۱۵ قطعه از تمام قسمت های پروستات برداشته شده و داخل یک ظرف مخصوص ریخته و برای تشخیص نهایی به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده می شود.
توصیه های پس از نمونه برداری
- خون در ادرار و خون در مدفوع و درد در ناحیه مقعد و سوزش ادراری به صورت طبیعی و کوتاه مدت ساعاتی پس از نمونه بردرای وجود دارد که تدریجاً با مصرف مسکن خوب خواهد شد.
- احتباس ادراری که خیلی کم دیده می شود و باید به صورت موقت با سوند تخلیه شود.
- عفونت ادراری : احساس تب و ضعف و لرز و بی حالی نشان دهنده عفونت است و بلافاصله باید به بیمارستان مراجعه فرمائید. لذا همزمان با نمونه برداری برای شما آنتی بیوتیک تزریق می گردد و توصیه می شود تا مدتی پس از نمونه برداری مصرف آنتی بیوتیک خوراکی را ادامه دهید که این موضوع را باید جدی گرفت.
- نمونه برداشته شده باید به پاتولوژیست معتبر جهت بررسی داده شود.
خطرات رایج نمونه برداری از پروستات
- عفونت: شاید یکی از رایج ترین مشکلاتی که در نمونه برداری رخ می دهد ، عفونت باشد. به ندرت ، افرادی که نمونه برداری از پروستات داشته اند عفونت گسترده مجاری ادرار که نیازمند درمان با آنتی بیوتیک باشد را تجربه می کنند.
- خونریزی در محل نمونه برداری: خونریزی مقعدی یکی از مشکلات رایج پس از نمونه برداری است. از هیچ داروی رقیق کننده خون پس از بیوپسی استفاده نکنید. این داروها باید زیر نظر پزشک مصرف شود.
- خون در مایع منی : وجود رنگ قرمز در مایع منی پس از نمونه برداری عادی است. این مورد نشان دهنده خون است و دلیلی بر وجود سرطان نمی باشد. این خون ممکن است چند هفته بعد از بیوپسی ادامه داشته باشد.
- مشکل در ادرار کردن: در برخی از افراد، نمونه برداری می تواند باعث ایجاد مشکل در دفع ادرار گردد. به ندرت نیاز به قرار دادن سوند ادراری خواهد بود.
نتایج
پزشکی که در تشخیص سرطان و سایر موارد غیر عادی متخصص است، می تواند نتایج حاصل از نمونه برداری را بررسی کند. پاتولوژیست می تواند بگوید که آیا بافت برداشته شده سرطانی است و اگر سرطان وجود داشته باشد، می تواند تهاجمی بودن آن را تشخیص دهد. این فرد می تواند یافته های آزمایشگاهی را به صورت یک گزارش در اختیار پزشک قرار دهد. پزشک نیز معمولا این موارد را به شما توضیح می دهد.
نکته مهم این است که در بیوپسی پروستات از مناطق خاصی از پروستات نمونه برداری می گردد و عدم وجود کانسر در نمونه های ارسال شده برای پاتولوژی به معنای عدم وجود کانسر در پروستات نیست و لذا بر اساس میزان شک پزشک ممکن است نمونه برداری مجدد با فاصله زمانی خاصی از نمونه برداری اولیه به شما توصیه شود.
گاها نمونه برداری تحت هدایت MRI می تواند نتایج دقیق تری را بدست آورد.