ارگان‌های داخل لگن به صورت طبیعی توسط داربستی که از عضلات ،تاندونها و فاشیا‍های مخصوص تشکیل شده است، در محل خود ثابت نگه داشته میشوند. در خانم‌ها ضعف این ساختار داربستی سبب می‌گردد تا احشای داخل لگن ( نظیر مثانه، رحم و روده ) در محل خود ثبات کافی نداشته باشد و لذا زمانی که فشار داخل شکم افزاش می‌یابد به سمت خارج از حفره لگن هدایت شوند. این ضعف ساختاری بخصوص در خانم‌هایی که زایمان‌های مکرر داشته اند شایع‌تر می‌باشد.
افتادگی مثانه در حقیقت بیرون زدگی جدار خلفی مثانه به داخل واژن است که با معاینه تشخیص داده میشود. به افتادگی مثانه سیستوسل نیز گفته میشود که می‌تواند با مشکلات ادراری و افتادگی رحم همراه باشد.
شدت افتادگی مثانه بر اساس میزان بر آمده شدن مثانه به درون واژن در چهار درجه طبقه‌بندی میشود :
- خفیف:در این حالت تنها قسمت کوچکی از مثانه به درون واژن بر آمده میشود.
- متوسط: مثانه به اندازه ای افتادگی دارد که وارد دهانه واژن میشود.
- شدید:مثانه از دهانه واژن خارج شده و بیرون می‌زند.
- کامل: کل مثانه به طور کامل از واژن خارج میشود.
علت بروز بیماری افتادگی مثانه
- زایمان طبیعی: زایمان طبیعی، شایع ترین دلیل شروع افتادگی مثانه است. زایمان طبیعی سبب اعمال فشار زیاد به ماهیچه‌های واژن مسئول نگهداری مثانه هستند میشود.
- یائسگی: استروژن هورمونی است که باعث محکم و سفت نگه داشتن ماهیچه‌های اطراف واژن میشود و کاهش ترشح استروژن در زمان یائسگی عاملی برای افتادگی مثانه است.
- فشار بر مثانه : عواملی مانند بلندکردن اجسام سنگین، زور زدن هنگام اجابت مزاج ، داشتن بیماری مزمن که با سرفه همراه بوده و یبوست مزمن همه از عواملی هستند که می‌توانند عضلات لگن را تضعیف کنند.
- هیسترکتومی : خانم‌هایی که رحم خود را درآورده اند، به دلیل ضعف در نگهداری مثانه، بیشتر به سیستوسل مبتلا میشوند.
- کاهش حجم ادرار: به دلیل فعالیت های سنگین، تعریق زیاد و روزه داری و .
- ژنتیک : برخی از زنان به طور ارثی، بافت پیوندی ضعیف تری دارند و همین امر شانس ابتلا به افتادگی مثانه را بیشتر می‌کند.
علائم بیماری افتادگی مثانه
- احساس بافت بیرون زده از واژن
- احساس ناراحتی و درد در ناحیه لگن
- عفونت های ادراری مکرر
- مقاربت دردناک
- مشکل در دفع ادرار
- احساس دفع ناقص ادرار
- بی اختیاری ادرار
نحوه تشخیص افتادگی مثانه
اساس تشخیص گرفتن شرح حال و انجام معاینه فیزیکی لگن می‌باشد. معاینه در دو حالت ایستاده و خوابیده انجام میشود.
درمان افتادگی مثانه
- تمرینات ورزشی : افتادگی مثانه با انجام ورزشهای که عضلات کف لگن را تقویت کنند قابلیت بهبودی دارد. هدف این درمان کاهش علائم، ممانعت از بدتر شدن افتادگی اندام و اجتناب یا به تاخیر انداختن جراحی است.
- هورمون تراپی : جایگزینی دارویی هورمون استروژن می تواند به تقویت عضلات کف لگن کمک کند. این روش درمانی به تنهایی و یا بصورت ترکیبی با سایر روشهای درمانی استفاده میشود.
- پساری : پساری، وسیله نرم و الاستیکی شکلی است که داخل واژن به عنوان حمایت کننده قرار داده میشود و از بافت مثانه یا رحم در برابر افتادگی حمایت می‌کند.
- درمان یبوست
- ترک دخانیات
- کاهش وزن
- روش جراحی : افتادگی‌های شدید مثانه که به درمان های ذکر شده پاسخ ندهد معمولا نیاز به جراحی پیدا می‌کنند. جراحی سیستوسل معمولا از طریق واژن انجام میشود و هدف آن تثبیت مثانه در محل صحیح آن است.
پیشگیری افتادگی مثانه
- رژیم غذایی پر فیبر و مصرف روزانه مایعات برای جلوگیری از ابتلا به یبوست.
- در صورت ابتلا به یبوست مزمن پیگیری درمان آن به تعویق انداخته نشود.
- کاهش وزن
- انجام منظم ورزشهای تقویت کننده عضلات کف لگن نقش بسیار موثری بر پیشگیری از ایجاد و یا تشدید افتادگی مثانه دارند.