باکتری های ایجاد کننده عفونت مثانه به صورت طبیعی در اطراف مجرا هم در آقایان و هم در خانم ها دیده می شود ولی در خانم ها بواسطه کوتاه بودن طول مجرا، باکتریها خیلی راحت تر به درون مثانه راه پیدا می کنند. پس از ورود باکتری به درون مثانه سیستم های دفاعی مثانه مانع از ایجاد عفونت می شوند. فقط در موارد خاصی که سیستم های دفاعی نتوانند بر رشد باکتری غلبه یابند عفونت ادراری ایجاد می شود. عفونت مثانه در بین خانم ها در سنین ۲۰ تا ۵۰ سال شایع تر است.
بارداری احتمال ابتلا به عفونت در هر یک از بخش‌های دستگاه ادراری را بالا می‌برد. مقدار زیاد هورمون پروژسترون، موجب شل شدن عضلات حالب و در نتیجه گشادتر شدن حالب می‌شود. رحم در حال رشد، می‌تواند به حالب ها فشار وارد آورد و جریان ادرار را در داخل آن‌ها مختل و سرعت ادرار را کم کند. رشد جنین نیز موجب فشار بر روی مثانه می‌شود و در نتیجه تخلیه مثانه هنگام دفع کامل نخواهد بود. در نتیجه، این اختلالات باعث می‌شود که عبور ادرار در مسیر دستگاه ادراری بیشتر طول بکشد و باکتریها قبل از خروج از بدن زمان بیشتری برای تکثیر در اختیار خواهند داشت.
انواع عفونت مثانه
عفونت مثانه به دو دسته ی ساده یا پیچیده طبقه‌بندی می‌شود. عفونت‌های ساده‌ی مثانه به دنبال رشد باکتریها در مثانه ایجاد می‌شوند. به علت ساختار سیستم ادراری زنان، زنان نسبت به مردان بیشتر به این نوع از عفونت‌ها دچار می‌شوند. در زنان، خروجی مجرای ادرار، نزدیک به مقعد است؛ بنابراین، باکتری می‌تواند از این ناحیه، به اطراف مهبل و مجرای ادرار مهاجرت می‌کند و از آنجا وارد مثانه گردد. رابطه های جنسی می‌تواند این نوع انتقال باکتری را به مثانه تسهیل کند.
عفونت‌های پیچیده مثانه بیشتر در افرادی با سیستم ادراری غیرطبیعی تأثیر می‌گذارد و درمان این نوع عفونت دشوار است. عفونت‌های مثانه هنگامی‌که در مردان ایجاد گردد پیچیده می‌شوند، زیرا مجرای ادرار طولانی در مردان از نفوذ باکتریها به مثانه جلوگیری می کند. با این‌حال، اگر جریان طبیعی ادرار مسدود شود یا ادرار در مثانه باقی بماند، باکتریها در مثانه افزایش می‌یابند و خطر ابتلا به عفونت را در فرد افزایش می‌دهند.
علت بروز عفونت مثانه
- باکتری های وارد شده به مثانه از طریق میزراه، می توانند باعث عفونت شوند. با وجود اینکه بدن بوسیله ی ادرار خیلی از باکتری ها را از مثانه دفع می کند، ولی ممکن است این باکتری ها به دیواره ی مثانه چسبیده و به سرعت تکثیر شوند. بر اساس مطالعات، بیشتر عفونت های مثانه بوسیله ی باکتری E.Coli رخ می دهد. این باکتری به صورت معمول در روده ها وجود دارد.
- دلایلی مانند آسیب های عصبی، دیابت، آسیب به مجرای خروجی ادراری، سنگ در مجرا و بزرگی پروستات باعث ماندن ادرار در مثانه خواهد شد. بیمارانی که از سوند ادراری استفاده می کنند نیز دارای میزان بالایی از عفونت‌های مثانه می‌باشند زیرا باکتریها در امتداد دیواره کاتتر به سمت مثانه صعود می‌کنند.
- عوامل خطرساز دیگر مانند بیماری های ویروسی مثل هرپس، ناتوانی حرکتی، کاهش مایعات بدن، مجرای ادراری غیر طبیعی مادرزادی، بی اختیاری مدفوع، عفونت حاد پروستات، شیمی درمانی، سیستم ایمنی تضعیف شده، جراحی بر روی مجاری ادرار احتمال ابتلا به عفونت مثانه را بیشتر می کند.
علائم عفونت مثانه
- تکرر ادرار
- درد یا سوزش در هنگام تخلیه ی ادرار
- کاهش حجم ادرار خروجی
- ادرار تیره یا کدر رنگ
- ادرار آغشته به خون
- بوی نامطبوع ادرار
- درد در ناحیه تحتانی شکم یا کمر : برخلاف دردهای عضلانی این درد بدون توجه داشتن به حالت بدن یا نوع فعالیت، به صورت مداوم ادامه پیدا می کند.
نحوه تشخیص عفونت مثانه
- آزمایش ادرار : این آزمایش برای بررسی وجود و مقدار گلبول های قرمز، گلبول های سفید، باکتری ها و یون نیترات در ادرار انجام می شود.
- آزمایش خون : جهت بررسی عفونت در نقاط دیگر بدن نیز انجام می شود.
- بررسی مقدار آب مصرفی روزانه، میزان دفع روزانه و میزان بی اختیاری روزانه
- کشت ادرار : هدف از آن تشخیص نوع باکتری موجود در مثانه و ارزیابی حساسیت آن به انواع آنتی بوتیک انجام می شود.
- سونوگرافی : جهت بررسی از نظر احتمال وجود اختلالات ساختاری سیستم ادراری که آن را مستعد عفونت کرده.
درمان عفونت مثانه
درمان عفونت مثانه بوسیله ی آنتی بوتیک ها انجام می گیرد. آنتی بیوتیک های خوراکی، به منظور از بین بردن باکتری های دخیل در عفونت مثانه استفاده می شوند. طول دوره درمان در خانم ها سه تا پنج روز و در آقایان هفت روز است. اگر هنگام بارداری عفونت مثانه ایجاد شود، باید مدت هفت تا ده روز آنتی بیوتیک خوراکی ، تحت نظر پزشک دریافت گردد. در صورت احساس درد و یا سوزش، می توان از مسکن های خوارکی مانند استفاده کرد.